PHOTOGRAPHY WEBLOG

Oorlogsfotografen zijn geen cynische ijzervreters die alles overhebben voor dat ene, ultieme shot. Dat blijkt uit de documentaire ,,War photographer'' over de bekende Amerikaanse fotograaf James Nachtwey, die volgende week te zien is op Ned. 1. Zijn Belgische collega Marleen Daniëls is blij dat het cliché eindelijk eens wordt doorgeprikt, maar waarschuwt wel voor de popularisering van de oorlog in de media.

Volgens Marleen Daniëls, die al vele jaren werkt voor het internationale agentschap Gamma, gaan sommige fotografen over de schreef. Bovendien kunnen beelden ook misbruikt worden voor politieke of propagandistische doeleinden: ,,Over het algemeen valt dat wel mee, maar waakzaamheid is geboden. Ik ben in situaties terechtgekomen waarvan ik wist: als ik nu niet wegga, dan gebeuren er dingen die niet door de beugel kunnen. Zo is het bekend dat de Tsjetniks in Bosnië de fotografen kwamen vragen of ze niets speciaals wilden. Zo van: als je wil, schieten we een moslim neer en dan haal je misschien de wereldpers. Met een foto kun je de publieke opinie bespelen en iets veranderen, zoals destijds met de gevangenkampen in Bosnië.''

Maar het hoeven daarom geen verschrikkelijke oorlogstaferelen zijn. ,,Een van mijn sterkste foto's gaat over kinderarbeid, hij toont een meisje dat batterijen kapot klopt in een achterbuurt in Calcutta. Dergelijke foto's hebben meer impact dan echte oorlogsfoto's. Het klinkt hard en onrespectvol, maar beelden van kapotgeschoten mensen raken de publieke opinie niet meer.'' Daniëls vindt het vaak verschrikkelijk om te doen. ,,Gelukkig heb ik altijd dat fototoestel tussen mezelf en de werkelijkheid. Dat helpt die vreselijke dingen te verwerken. Maar de klap komt vaak achteraf. Soms besef je pas in de donkere kamer wat je gefotografeerd hebt. En dat maakt de shock zelfs harder, omdat je daar helemaal alleen bent met die gevoelens. Ik spring heel voorzichtig om met dat soort beelden, want ook een dode heeft recht op privacy.''

Oorlogsfoto's moeten meer laten zien dan de oorlog, vindt Daniëls. Een goede oorlogsfoto toont hoe de mensen proberen te overleven in uiterst moeilijke omstandigheden en ondanks alles toch een zekere levensmoed bewaren. En dat mist zij meer en meer. ,,Er dreigt een popularisering van de oorlog. De media eisen dat je als oorlogsfotograaf constant beelden doorstuurt. En met de digitalisering van de fotografie is het alleen maar erger geworden. Terwijl ik het juist zo belangrijk vind om dieper op de zaken in te gaan. Ik ben dit soort werk aan het afbouwen. Ik kan niet meer achter de beelden staan die mijn agentschap kiest om te verdelen.''

De,,popularisering'' van de oorlog heeft ook tot gevolg dat de horde perslui die elkaar in brandhaarden voor de voeten lopen, steeds groter wordt. Daniëls: ,,Om naar Kosovo te geraken, moesten we urenlang aanschuiven voor een perskaart. Dan vertrokken we met een konvooi van 1200 journalisten, fotografen en cameramensen vanuit Macedonië. En in Kosovo moest je dan echt opletten dat je niet constant cameramensen en fotografen in beeld had.'' Marleen Daniëls reist liever naar een conflictgebied als de meeste fotografen alweer vertrokken zijn. Zo overweegt zij om nu pas naar Afghanistan te trekken. ,,De meeste media wekken de indruk dat alle Afghaanse vrouwen de burqa's hebben afgegooid. Dat is niet zo. Ik vind het belangrijk om ook dat te tonen.''

Ondanks alles blijft Daniëls toch rotsvast geloven in de fotografie als medium: ,,De kracht van het stilstaande beeld blijft ontzettend groot. Omdat je erbij moet blijven stilstaan, kijk je er automatisch langer naar. Als fotograaf kun je ook veel meer van jezelf in een beeld stoppen dan een cameraman.''

Bron: De Standaard